Powrót

Racław(Radorf)gm. Bogdaniec, pow. gorzowski

Dwór w Racławiu zlokalizowany jest pośrodku miejscowości, po południowej stronie średniowiecznej owalnicy, w obrębie XIX-wiecznego zalożenia folwarcznego. Budynek usytuowany został na osi pólnocny wschód - południowy zachód, stanowiąc w sensie kompozycyjnym zamknięcie obszernego dziedzińca gospodarczego, zalożonego na planie trapezu Na zabudowę folwarczną skladają się historyczne obory, stodoły oraz budynki magazynowe. Od ulicy wiejskiej dwór oddzielony jest stawem i niewielkim zieleńcem. Budynek pełni aktualnie funkcje mieszkalne i użytkowany jest przez osobę prywatną. Racław jest miejscowościa o genezie średniowiecznej, o której najstarsza wzmianka pochodzi z 1300 roku, kiedy to margrabia Albrecht III nadał wieś cystersom kołbackim jako uposażenie dworu w Mironicach (Crewersdorp).

W okresie średniowiecza i nowożytności miejscowość należala do kolejnych rodów rycerskich i szlacheckich, w tym von der Marwitzów. Nastepnie znalazła się w ramach domeny państwowej z siedzibą w Mironicach. Pod koniec XIX wieku dobra racławskie zostały wyodrębnione i znalazły sie w prywatnym posiadaniu. Dwór w Racławiu wybudowany zostal z inicjatywy wlaściciela tutejszych dóbr ziemskich. Budynek został wzniesiony w stylu neoklasycystycznym w 1901 roku, o czym świadczy data w polu tympanonu umieszczonego w elewacji południowej.Po 1945 roku majątek ziemski został znacjonalizowany. Zespół folwarczny wraz z dworem należał do Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Baczynie. W budynku mieściły sie mieszkania pracownicze i pomieszczenia biurowe. Obecnie założenie folwarczne w Racławiu wraz z dworem jest własnością prywatną. Właścicielką jest pani Maja Bruździak.

Dwór jest obiektem murowanym z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej, tynkowanym, posadowionym na wysokim, kamiennym cokole. Budowla zalożona jest na planie prostokatnym z ryzalitem i werandą w elewacji frontowej oraz z ryzalitem i gankiem w elewacji tylnej. W elewacji bocznej znajduje sie prostopadłoscienna wieża wtopiona częściowo w bryle budowli, mieszcząca klatkę schodową. Budynek dworu jest podpiwniczony, dwukondygnacyjny z trzykondygnacyjną wieżą, nakryty dachem dwuspadowym z naczółkiem po stronie zachodniej. Elewacje akcentowane sa otworami okiennymi i drzwiowymi w oprawie architektonicznej, gzymsami cokołowymi, miedzykondygnacyjnymi oraz koronujacymi. Elewacje frontowa i tylna zakomponowane zostały jako dziewięcioosiowe, symetryczne i rytmiczne z centralnie umieszczonymi trzyosiowymi ryzelitami zwieńczonymi trójkątnymi tympanonami. W polu tympanonu południowej elewacji umieszczona zostala dekoracja sztukatorska z motywem winnej latorośli, nakryta szeroką szarfą z centralnie umieszczoną datą budowy dworu "1901". Na tympanonie północnym znajduje sie dekoracja floralna z wprowadzonym centralnie kartuszem, w którego owalnym polu umieszczono inicjał właściciela dóbr ziemskich "JK". Elewacje boczne są trzyosiowe, wieża od strony elewacji frontowej jedno- i od tylnej dwuosiowa. Otwory okienne o prostokatnym zamknieciu i zróżnicowanej formie, posiadają bogate obramienie architektoniczne, złożone z podokienników, pilastrów dzwigajacych belkowanie zwieńczone gzymsem koronujacym. Wejścia do budynku dworu znajduja sie od strony wschodniej, zachodniej oraz południowej. Stolarka okienna i drzwiowa jest zróżnicowana pod wzgledem typologicznym i chronologicznym i pochodzi z czasu budowy i powojennego remontu. Uklad wnętrza parteru i piętra jest trzytraktowy z poprzecznym korytarzem, dzielącym wnętrze na dwa trakty o jednakowej głębokości. Komunikacje miedzykondygnacyjna zapewnia spiralna klatka schodowa w sieni oraz klatka schodowa umieszczona w wieży, prowadząca na piętro i poddasze. Strop w piwnicy jest ceramiczny, odcinkowy, w pomieszczeniach parteru i piętra belkowy, z deskowymi pułapami oraz podsufitką na matach trzcinowych oraz tynkowany. Posadzka w piwnicy jest ceglana, w pomieszczeniach parteru i piętra drewniana, deskowa lub wtórna z płyt pilśniowych oraz ceramiczna. Wieźba dachowa jest drewniana, o układzie krokwiowo-płatwiowym ze wzmocnieniem kleszczowym i podwójną podporą stolcową. W hollu i sali balowej zachował sie skromny wystrój sztukatorski w formie owalu i rozgwiazdy, umieszczony pośrodku sufitu oraz oryginalną, reprezentacyjną stolarką drzwiową wraz z supraportami. Budynek nie posiada dokumentacji konserwatorskiej. W okresie powojennym prowadzono doraźne remonty i prace adaptacyjne.

W latach 1988-1991 PGR w Baczynie przeprowadził remont budynku w zakresie wymiany pokrycia dachowego, cześci stolarki okiennej i drzwiowej oraz otynkowania elewacji z zachowaniem historycznego detalu oraz ich pomalowania w kolorystyce nawiazujacej do historycznej. Ponadto w budynku wykonano instalacje wodno-kanalizacyjna oraz centralnego ogrzewania. W 2003 roku ponownie wymieniono pokrycie dachowe wraz z remontem wieźby dachowej oraz dokonano modernizacji pomieszczeń mieszkalnych.Poniżej wspomnienia świadka wkroczenia Rosjan do Racławia Ericha Hapke:

31 stycznia okolo 10.30 przez wieś przeszli pierwsi Rosjanie. Tłumaczami byli polscy robotnicy rolni. Wszystkie gospodarstwa zostały dokładnie przeszukane. Zabierano zegarki i buty. Rozstrzelano jako "kapitalistę" właściciela dóbr. Rodzina Bruhlów powiesiła się. Rodzina Rohde liczaca 11 osób zastrzeliła się. Po południu rozstrzelano niemieckich żolnierzy, którzy mimo naszych ostrzeżeń weszli do wsi. Zostali oni pogrzebani na cmentarzu w Racławiu. Do walk nie doszło. Do 18 lutego nic nie zostało we wsi zniszczone. W budynku należącym do dóbr znajdował sie rosyjski sztab, a przy wyjeździe ze wsi w kierunku Lubno radiostacja. 31 stycznia wieczorem weszły do wsi wieksze oddziały piechoty i zajęły kwatery, 1 lutego okolo godz. 6.00 ruszyły dalej. Tej nocy doszło do pierwszych gwałtów na kobietach. Byłem przy tym, ponieważ wszystko to odbyło sie w obecności 16 Niemców. Włascicielka dóbr o nazwisku Polenoky (?) kobieta około 60-letnia musiała nago tańczyć przed Rosjanami. Była przy tym bita.

Pokaż mapa na większej mapie