Powrót

Sosny(Charlottenhof) gm. Witnica, pow. gorzowski.Pałac znajduje się w obrębie zespołu pałacowo-parkowego i poprzedzony jest od strony zachodniej założeniem folwarcznym. Obiekt zlokalizowany jest po południowej stronie drogi prowadzącej z Lubna do Witnicy. Część rezydencjonalna usytuowana jest w północnej partii założenia. Dostęp do pałacu prowadzi poprzez obszerny dziedziniec folwarczny, drogą wyznaczoną przez aleję kasztanowców. Drzewa zasadzone zostały również półkolistym szpalerem przed elewacją frontową pałacu, tworząc odrębny od założenia folwarcznego dziedziniec, pośrodku którego wybudowano kolistą fontannę. Od strony południowej pałacu znajduje się parkowa polana, schodząca tarasowo do jeziora w ramach parku krajobrazowego. Sosny (niem. Charlottenhof) to historyczna kolonia Starych Dzieduszyc, założona jako folwark w 1771 roku przez Hansa Bogislawa von Wobeser. Po jego śmierci w 1792 roku miejscowość znalazła się w posiadaniu wdowy - Katheriny Charlotty z domu von dem Borne, na której to cześć kolonia przyjęła swoją niemiecką nazwę. W 1816 roku Sosny znalazły się w posiadaniu Kaspara Lebrechta von Klitzing, z inicjatywy którego wybudowano pałac oraz założono park w typie krajobrazowym. Budynek pałacu pochodzi z 1835 roku i zrealizowany został według projektu Neubarta. Na cześć fundatora nad wejściem głównym umieszczono napis o treści: "Caspar Lebrecht v. Klitzing zu Demmertin in der Prignitz im Jahre 1783 geboren, hat dieses Haus im Jahre 1835 erbauen lessen"1. W 1886 roku dobudowano skrzydło wschodnie oraz zachodnie wraz z wieżą, według projektu Georga Lebrechta von Klitzinga, kolejnego właściciela dóbr ziemskich. W 1909 roku dokonano przebudowy wnętrz w związku z prowadzoną modernizacją rezydencji. Majątek ziemski znajdował się w posiadaniu rodziny von Klitzing do początku 1945 roku. Ostatni właściciel - Werner von Klitzing został zastrzelony przez żołnierzy radzieckich, kiedy próbował powrócić do majątku, aby dopilnować pozostawionego tam bydła. W pałacu znajdowało się cenne wyposażenie wnętrz, na które składały się meble, lustra i żyrandole z czasów budowy rezydencji. Na uwagę zasługiwały zwłaszcza pamiątki rodzinne, w tym tablica herbowa Hansa Caspara von Klitzinga, oraz portrety antenatów, z których do najcenniejszych należał XVI-wieczny portret Friedricha Tristana von Klitzing i jego żony. Z kościoła w Starych Dzieduszycach pochodził z kolei fragment skrzydła późnośredniowiecznego retabulum oraz figury ołtarzowe. W 1945 roku majątek został znacjonalizowany. W tym czasie wyposażenie i wystrój pałacu zostało zniszczone lub rozproszone. Pojedyncze meble w stylu Biedermeier i obrazy antenatów znajdują się w zbiorach Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wlkp. W latach 50. XX wieku budynkiem pałacu administrowało Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybnych "Gryf" ze Szczecina. W latach 1962-1965 właścicielem był POM z Zielonej Góry. W pałacu prowadzono wówczas ośrodek kolonijny. W kolejnych latach znajdowała się tutaj filia PDPS w Kamieniu Małym. Od 1971 roku pałac stanowił własność komunalną. W budynku mieściły się wydzielone mieszkania lokatorskie. Obiekt od lat 70. XX wieku jest nieużytkowany i systematycznie popada w ruinę. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych. Budowla założona została na planie wydłużonego prostokąta, na osi wschód-zachód z niewielką przybudówką po stronie wschodniej oraz czworobocznym skrzydłem wraz z oranżerią i wieżą po stronie zachodniej. Obiekt wzniesiony został w technice tradycyjnej, jako murowany z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej, o tynkowanych elewacjach. Budynek pobudowany jest na wysokim cokole z łamanych kamieni granitowych. Pałac jest w całości podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty wysokim dachem dwuspadowym krytym dachówką ceramiczną karpiówką. Elewacje frontowa i tylna akcentowane są gzymsem cokołowym, podokiennym oraz koronującym z ozdobnymi kroksztynami. Elewacja frontowa wskutek przebudowy jest dziesięcioosiowa z pseudoryzalitem w szóstej osi, w którym znajduje się reprezentacyjne wejście główne, umieszczone w półkoliście zamkniętej wnęce z monumentalnym nadświetlem. Elewacja tylna zakomponowana została jako trzynastoosiowa z centralnie umieszczonym trzyosiowym pseudoryzalitem, w którym otwory okienne i drzwiowy ujęte zostały lizenami dźwigającymi belkowanie. Pośrodku znajduje się wyjście na prostopadłościenny taras widokowy ze schodami. Elewacje boczne zostały ukształtowane jako trzyosiowe, obecnie wskutek XIX-wiecznej rozbudowy są nieczytelne. W 1886 roku pałac został rozbudowany o skrzydło wschodnie i zachodnie wraz z wieżą. Przebudowa miała miejsce według projektu ówczesnego właściciela. Przybudówka wschodnia jest parterowa, nakryta dachem dwuspadowym. Część zachodnia złożona jest z kilku elementów, z dominantą w formie czterokondygnacyjnej wieży, połączonej z narożnym trzykondygnacyjnym skrzydłem. Po stronie południowej znajduje się parterowy, czworoboczny budynek oranżerii, nakryty dachem pulpitowym. Wnętrze pałacu zakomponowane zostało jako trzytraktowe z amfiladowym układem pomieszczeń, zatartym częściowo wskutek przebudów i modernizacji. Najpoważniejsza spośród nich miała miejsce w 1909 roku i wiązała się z modernizacją rezydencji w duchu swojej epoki. Posadzka w piwnicy jest ceramiczna, w pomieszczeniach mieszkalnych drewniana, obecnie nie zachowana. Stropy w piwnicach są ceramiczne, odcinkowe w pomieszczeniach belkowe z podsufitką na matach trzcinowych. Więźba dachowa nad częścią klasycystycznego pałacu jest oryginalna, drewniana, w typie krokwiowo-płatwiowa. W pozostałych partiach budowli pozostaje niedostępna. Z historycznego wystroju zachowały się fragmenty pieców i kominków, boazerii w pomieszczeniach parteru oraz sztukatorskiego wystroju sufitów. Pałac nie posiada dokumentacji konserwatorskiej. W 1966 roku przeprowadzono remont budynku o nieznanym zakresie, prawdopodobnie w celu adaptacji części pomieszczeń na ośrodek kolonijny. Od 1971 roku pałac stopniowo popadła w ruinę. W 2005 roku prywatny właściciel zabytku przeprowadził prace polegające na prowizorycznym zabezpieczeniu dachu oraz zamontowaniu rur spustowych w celu bezpiecznego odprowadzenia wód opadowych.

(Poniższy tekst pochodzi z książki "Obiekty zabytkowe do zagospodarowania na terenie województwa gorzowskiego" z 1981roku)

Zespół pałacowo-parkowy z I połowy XIX wieku. Pałac 2,5-kondygnacyjny, podpiwniczony, wzniesiony w 1835 r., przebudowany częściowo w 1909 roku. Kubatura 2.100 m3 Powierzchnia użytkowa 230 m2. Obiekt zachowany w dobrym stanie, jedynie zaniedbany, dobre tynki, stolarka okienna i drzwiowa kompletna, stropy zdrowe, dach dobrze zachowany. Położony w dużym parku o powierzchni 31.0 ha, zawierającym kilka stawów ozdobnych. Połączenie drogowe z Witnicą. Bogdańcem i Gorzowem. Aktualnie opuszczony, nie użytkowany - własność Urzędu Miasta i Gminy w Witnicy oraz Kombinatu Rolnego "Warta".

Cytat z książki Zbigniewa Czarnucha ,, Nad Wartą i wśród lasów".:

Georg Lebrecht Alexander von Klitzing (1847-1922)

Był najwybitniejszym z tutejszych Klitzingów. Studiował prawo w Heidelbergu i Berlinie. Gospodarstwo przejął w roku 1870 w wieku 23 lat. Jego żoną była córka marszałka dworu Marie von Waldenburg. W majątku kontynuował zaczęte przez ojca zalesianie terenów nieurodzajnych, przy współpracy z naukowcami z dziedziny leśnictwa, zmieniając strukturę lasu z upraw monokulturowych na mieszane. Utrzymywał także kontakty z reprezentantami innych dziedzin wiedzy. Od roku 1910 majątek zaliczony został do dóbr, w których testowano odmiany nawozów sztucznych. Był jednym z założycieli powstałego w roku 1890 gorzowskiego Towarzystwa Historii Nowej Marchii i zlecił opracowanie dziejów swego rodu, wydając je drukiem. W Sosnach urządził stację meteorologiczną. Był kawalerem orderu zakonu joannitów. Nabył nad Wartą użytki rolne od parcelowanego majątku Radorf/Radogoszcz pod Witnicą, powiększając do trzech liczbę swych folwarków łąkowych. Kupił także resztówkę majątku Splinterfelde/Tarnówek, należącą do majątku w Tarnowie, z kompleksem lasów z nadleśnictw Mosina i Wysoka, z czasem przekazaną bratu po studiach leśniczych. W ten sposób powiększył rodowy majątek do obszaru około 3.000 ha. Zainicjował hodowlę koni dla wojska, sprowadzając stado rozpłodowe ze stadnin w Prusach Wschodnich. Poprawił lub wytyczył na nowo cztery drogi dojazdowe do wsi, łączące ją ze stacjami kolejowymi oraz przystaniami nad Wartą. Drogi okopał rowami i obsadził drzewami, a potem przekazał powiatowi. W Sosnach był budowniczym domów dla pracowników folwarcznych i w roku 1886 powiększył pałac, dobudowując skrzydło z wieżą. W pruskim parlamencie, jako reprezentant powiatu landsberskiego, był członkiem Izby Panów. Zasiadał też w kilku gremiach gospodarczych kraju: w Niemieckiej Radzie Rolnej, Brandenburskiej Izbie Rolnej, Krajowym Kolegium Gospodarczym, Radzie Doradczej dla Spraw Odry i Wisły jako Dróg Wodnych i Komisji do Wspierania Krajowych Stadnin Koni. To silne osadzenie w strukturach władzy ułatwiło mu przeforsowanie w Berlinie decyzji o budowie w Witnicy gmachu sądu rejonowego, który oddano do użytku w roku 1908. Dziś gmach pełni z powodzeniem funkcję ratusza.

Pokaż widok na większej mapie