Powrót

Żubrów(Herzogswalde)

Na terenie Pojezierza Sulęcińskiego, ok. 5 km na północ od Sulęcina - głównego miasta regionu, siedziby gminy i powiatu oraz ok. 200 m od drogi z Sulęcina do Kołczyna znajduje się wieś Żubrów. Jest to owalnica, której wrzecionowate nawsie usytuowane zostało na linii W-E. Po południowej stronie jednej z dróg biegnących wzdłuż wsi, w środkowej części ulokowany został zespół folwarczny z pałacem i parkiem. Kompozycja całości opiera się na osi północ-południe, gdzie na północy, przy drodze wiejskiej znajduje się obszerny dziedziniec folwarczny, na południu park, a między nimi, na wprost bramy wjazdowej - pałac. Park częściowo ogrodzony był murem kamiennym, który od zachodu łączy się z narożnikiem pałacu. Pozostałości muru z otworami wejściowymi widoczne są do dziś. We wschodniej części parku znajduje się staw z wychodzącym na wschód rowem, nad którym przebiegały cztery mostki. Pierwotny ozdobny, reprezentacyjny układ parku z drzewostanem w większości liściastym (buki, dęby, graby, lipy, klony oraz jodły i modrzewie, w tym okazy ponad dwustuletnie) obecnie jest bardzo zniekształcony i porośnięty chaszczami. Wieś powstała w okresie średniowiecza, prawdopodobnie w XIII wieku, choć pierwsza wzmianka w źródłach pojawia się dopiero w 1461 roku. Przez długie lata (1477-1731) Żubrów, jako majątek rycerski należał do rodziny von Waldow. Na przestrzeni XVIII- XIX stulecia było jeszcze kilku kolejnych właścicieli, z których pierwszym była rodzina von Schöning, a następnie von Schmetau, Leese i von Rosenstiel. O dacie budowy pałacu źródła nie mówią jednoznacznie. W jednych wymieniony jest rok 1650, w innych określone zostały ramy czasowe, które wskazują na lata 1698-1714. Najbliżej prawdy mogą być przekazy o budowie pałacu w tym samym czasie, co kościół, tj. na początku XVIII wieku, którego postawienie zlecił ówczesny właściciel majątku Balthasar Friedrich von Waldow. Pierwsza przebudowa nastąpiła już w latach 60.-70. XVIII wieku za sprawą nowych właścicieli z rodu von Schöning. Objęła ona częściową zmianę układu pomieszczeń, budowę nowej klatki schodowej i sztukaterii stropów. Dalsze stiukowe dekoracje stropów w pomieszczeniach północno-wschodnich pierwszej kondygnacji i południowo-zachodnich piętra wykonano w 1880 roku. Obiekt remontowany był następnie w połowie XIX wieku, kiedy wykonano nowe tynki elewacyjne oraz pod koniec tego stulecia - wymieniono część stolarki drzwiowej i okiennej. Pałac jest budowlą dwukondygnacyjną o zwartej bryle, opartej na rzucie prostokąta, nakrytej dachem masandrowym. Stylistycznie wykazuje cechy późnego baroku z widocznymi wpływami klasycyzmu. Również we wnętrzach zachowały się formy barokowe, neobarokowe i klasycystyczne. Budynek osadzony na kamiennych fundamentach posiada niewysoki, również kamienny cokół, jedynie otwory okienne piwnic obramowane są cegłą. Ściany wykonane z cegły ceramicznej. Do wnętrza budynku prowadzą dwa symetryczne wejścia w centrum elewacji długich oraz wtórne wejście z elewacji wschodniej. Fasada północna dziewięcioosiowa wyróżniona trzema ryzalitami pozornymi, z których boczne zawierają dwuosiowy układ okien, a środkowy jednoosiowy z wejściem w parterze. Elewacja południowa, ogrodowa jest siedmioosiowa z jednym trzyosiowym pseudoryzalitem. Na narożnikach budynku występuje boniowanie. Elewacje w podziałach poziomych akcentowane są prostymi gzymsami międzykondygnacyjnym i koronującym. Wysokie, prostokątne okna, skrzynkowe, czteroskrzydłowe, dzielone są ślemionami i szczeblinami na 10 pól. Drzwi frontowe, wtórne są dwuskrzydłowe, ramowo-płycinowe o prostym nadprożu. Wnętrze rozplanowane zostało dwutraktowo, o asymetrycznym układzie pomieszczeń. Wyróżniają się tu ogrodowy salon kominkowy na parterze i sala balowa o bogatej dekoracji stropu na II kondygnacji. Wśród dekoracji wnętrz do najbogatszych należą stiukowe sztukaterie stropów I i II kondygnacji oraz dwa kominki z barokowymi nadstawami o ornamentach akantowych, kwiatowych, z elementami w postaci konch czy pilastrów. W okresie powojennym pałac zajmowało początkowo wojsko radzieckie i polskie. Od 1950 r. weszło w skład PGR, a od lat 90. XX wieku należy do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W tym czasie nie prowadzono w budynku większych prac remontowych, jedynie w latach 50. XX wieku pomalowano wnętrza, wymieniono część stolarki okiennej i dokonano nieznacznej korekty układu pomieszczeń. Od wielu lat budynek stoi opuszczony i niszczeje. Degradacja pałacu widoczna jest zarówno na zewnątrz (niszczejące okna, drzwi, tynki, dach), jak i wewnątrz (zarwane stropy, spękania ścian obwodowych, uszkodzenia dekoracji stiukowych czy coraz słabsza więźba dachowa). W 2007 roku przeprowadzono prace remontowe, zabezpieczające dach.

(Poniższy tekst pochodzi z książki "Obiekty zabytkowe do zagospodarowania na terenie województwa gorzowskiego" z 1981roku)

Zespół pałacowo-parkowy z XVII wieku. Pałac przebudowany w początku XVIII wieku w stylu renesansowo-barokowym. Jednobryłowy, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, założony na planie prostokąta, murowany z cegły, dach mansardowy. Kubatura 2.850 m3. Powierzchnia użytkowa około 970 m2. Obiekt zachowany w dość dobrym stanie, wymaga jedynie natychmiastowego remontu adaptacyjnego. Położony w zabytkowym parku o powierzchni 6,8 ha, otoczony lasami i stawami. Dobre połączenie drogowe z Sulęcinem i szosą Słubice-Międzyrzecz. Budynek opuszczony, nie użytkowany, położony na terenie PGR - własność Kombinatu Rolnego w Lubniewicach.

Pokaż widok na większej mapie