Powrót

Sarnik(Rehfeld)

Sarnik jest wsią o metryce średniowiecznej, założoną na karczunku puszczy, wzmiankowaną w źródłach już w 1337 r.; była wówczas własnością rodu von Wedel a później von Flemming. Od poł. XV w. do poł. XVIII w. Sarnik należał do rodziny von Flatow. W 1796 r. wieś podzielono między von Billerbecków i von Knobelsdorfów. Sarnik był wówczas niewielką wsią z jednym folwarkiem, młynem i 20 zagrodami. Ok. 1830 r. wieś przeszła na własność mieszczanina Augusta F.Menza, w 1870 r. folwark wraca ponownie do Wedlów, którzy to prawdopodobnie w 1898 r. wznieśli okazały pałac, przypuszczalnie z tego okresu pochodzi także założenie parkowe. Ewidencjonowany pałac wzniesiony został - prawdopodobnie - w 1898 r., o czym świadczy odnotowana w literaturze przedmiotu w/w data, umieszczona pierwotnie na kracie porte-fenetre oraz analiza map sztabowych z 1890 i 1915 r. Z kolei data 1868 oraz herb umieszczone na attyce fasady wskazują na nabycie posiadłości przez rodzinę von Wedel. W I fazie (ok. 1898 r) wybudowano dwu-kondygnacyjny korpus, następnie (bezpośrednio po ukończeniu w/w budowli) dostawiono dwa pawilony z łącznikami, o identycznych formach zdobniczych, co świadczy o tym, iż zaprojektowane zostały przez tego samego architekta.Pałac ten to przykład reprezentacyjnej siedziby ziemiańskiej, w typie eklektycznej (renesansowo - barokowej) willi i stanowi charakterystyczny przykład dla trendów architektonicznych 2 poł. XIX w.Po II wojnie światowej folwark wraz z pałacem został włączony do PGR-u. Pałac użytkowany do lat 50-tych, opuszczony i zdewastowany popadł w ruinę. Obecnie wraz z parkiem w prywatnych rękach.Mapa z lat 1891/92 dokumentuje Sarnik jako krótką ulicówkę z dominującym założeniem folwarcznym (dwa podwórza gospodarcze), pałacowo-parkowym, zajmującym wraz z kolonią mieszkalną robotników folwarcznych całą północną pierzeję. Zabudowania chłopskie o niewielkiej skali głównie 2-budynkowe (sporadycznie 3 -budynkowe), okolone od południa ogrodami. W centrum wsi posadowiony był kościół wraz z przyległą nekropolią, na NW od wsi ulokowano wiatrak. Od N rozwój układu przestrzennego ograniczało wąskie jezioro rynnowe. Mapa z 1934 r. przedstawia układ analogiczny do wyżej opisanego z okazałą rezydencją w parku; powstał nowy cmentarz na NE od wsi, brak natomiast wiatraka.

Poniżej artykuł na temat Sarnika autorstwa Gerarda Sopińskiego:

"Sarnik przez blisko 100 lat był majątkiem rodowym. W XVIII wieku była to niewielka posiadłość z jednym folwarkiem, młynem i 20 zagrodami. W tym samym wieku nastąpił podział Sarnika pomiędzy spadkobierców po Auguście Fryderyku von Flatow. W 1776 roku część majątku kupił major von Bollerbeck, a drugą część zakupił von Knobelsdorff. Około 1839 r. całość majątku stała się własnością mieszczanina Augusta Fryderyka Menza. Ostatnim właścicielem Sarnika był najprawdopodobniej potomek starej marchijskiej szlachty, von Wedela, później hrabia Wedigo von Wedel z Jarosławska. W okresie międzywojennym majątkiem Sarnika zarządzał W.Kruger w Pełczyc. Najbardziej znaną budowlą w Sarniku jest już niestety zniszczona wiejska budowla rezydencjonalna w stylu eklektyczno-renesansowo-barokowym oraz neobarokowa brama. Korpus budynku zaczęto budować najprawdopodobniej po 1890 roku (w roku 1890 na mapie pow. myśliborskiego nie było zaznaczonej żadnej budowli). Budowlę zakończono w roku 1899 roku, gdyż taką datę umieszczono na kracie balustrady przy elewacji północnej (krata istnieje do dzisiaj). Właścicielem i fundatorem pałacu był Gedigo Graf von Wedel, gdyż na fasadzie budynku znajdował się herb von Wedlów, pod którym zawieszony był krzyż joanitów. Była to budowla niezwykła i rzadka, ponieważ na terenie woj. szczecińskiego w XIX w. budowano posiadłości w stylu neoklasycyzmu oraz gotycko-renesansowym. Na temat projektanta budowli niestety nic nie wiadomo. Okazuje się, że szereg elementów dekoracyjnych jest takich samych jak na budowlach w Szczecinie (jońskie głowice, tralki, kraty). Być może zdobienia pałacu w Sarniku przywiezione były ze Szczecina? Większość budowli w stylu eklektycznym w Szczecinie projektowali W.O. Zimmerman, W.Trost, G.Sonnensthul i być może pałac w Sarniku zaprojektował któryś z nich. Na pewno rozwiązanie tej zagadki znajduje się w archiwum w Berlinie. Po wojnie pałac użytkowany był do lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Jego nowym właścicielem po reformie uwłaszczeniowej zostało państwo. Nikomu nie zależało, aby na Ziemiach Odzyskanych zaopiekować się starymi dworami, gdzie ucztowała szlachta. Trendy za czasów komunizmu było inne. Niestety największe dzieło zniszczenia spowodowali ludzie. Cegła posłużyła do budowli chlewików, szopek, garaży. Metalowe elementy zostały sprzedane na złom. Jeszcze na początku naszego wieku jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki zginęły kamienne schody prowadzące nad staw, który po niemiecku nazywał się Diebel-See. No, ale nie mamy się czego wstydzić bo nie są to w historii odosobnione przypadki. Chińczycy również rozbierali swój słynny mur a Egipcjanie piramidy oraz grabili dolinę królów. Na szczęście pałac ma nowego właściciela, który chce mu przywrócić dawną świetność. Wszelkie informacje, mogące przyczynić się do odnalezienia wyposażenia pałacu, pozwolą budowniczym odrestaurować wiernie budynek (dzięki jednym odnalezionym drzwiom i klamkom będzie można wykonać wierne kopie). "

(Poniższy tekst pochodzi z książki "Obiekty zabytkowe do zagospodarowania na terenie województwa gorzowskiego" z 1981roku)

Zespół pałacowo-parkowy budowany w XVIII i XIX wieku. Obiekt trzybryłowy, dwukondygnacyjny budynek główny i dobudowane po obu stronach dwa pawilony parterowe o dachach przykrytych kopułą. Kubatura 4.500 m3 Powierzchnia użytkowa 570 m2 Pałac w stanie ruiny: brak dachu i stropów, schodów. Piwnice zagruzowane, zawalone, dachy na pawilonach dziurawe. Obnażone belki stropowe - drewniane i stalowe. Wokół pałacu duży park zabytkowy o powierzchni 4,0 ha. Sarnik posiada dobre połączenie drogowe z Pełczycami, Barlinkiem i Choszcznem. Użytkowany do lat 50-tych XX wieku, aktualnie nie zagospodarowany stanowi własność Barlineckiego Kombinatu Rolnego.

Pokaż widok na większej mapie