Powrót

Rudna(Rauden)

W dostępnych obecnie źródłach brak jest informacji o założeniu majątku, budowie dworu czy założeniu parku. Pośrednio na podstawie szacunkowo określonego wieku drzew i archiwalnych materiałów kartograficznych z 1816 i 1890 roku można określić powstanie zachowanego założenia dworskiego i kompozycji ogrodowej na koniec XVIII wieku. W układzie parku wykorzystano rzeczkę Rudziankę wypływającą w północno-zachodniej części jeziora Rudna , w oparciu o którą założono sztuczny staw w centralnej części. Elementami kompozycji parku były zatem: grupy drzewostanowe i polany-łąki parkowe, ciek wodny i staw, budowle ogrodowe i zespół ścieżek oraz połączony z parkiem cmentarz przy XVIII-wieczym kościele i ogrody uprawne. Prawdopodobnie okres tworzenia parku przestrzennie i i kompozycyjnie trwał do połowy XIX wieku. W parku zlokalizowano także wówczas piwnice-lodownię, w centralnej części parku budynek o nie ustalonej funkcji (rozebrany), a na skraju parku kuźnię dworską. Dwór usytuowano na dziedzińcu w linii zabudowy gospodarczej, frontem zwrócony w kierunku ogrodu i parku (na południe). Wjazd na dziedziniec i do dworu prowadził bramą w ogrodzeniu murowanym z głównej drogi przelotowej. Ze względu na brak przekazów i nieczytelność w terenie trudno ustalić układ komunikacyjny na terenie parku. Park od 40 lat zarasta. Po upaństwowieniu majątku utworzono PGR, który nie przejawiał większego zainteresowania parkiem. Aktualnie park jest w rękach prywatnych (teren wokół kościoła-stanowi własność parafii, teren cmentarza-stanowi własność gminy, natomiast pozostała część parku jest w dyspozycji osób fizycznych). Najstarsi mieszkańcy Rudnej pamiętają jeszcze szpalery pięknych tulipanów, które ciągnęły się od dworu, aż do zadrzewień parkowych. Tereny podworskie, tworzą wraz z cmentarzem przykościelnym, dziedzińcem i parkiem wspólny układ przestrzenny oparty w części południowej o niewielkie jezioro Rudna. Od drogi przelotowej park i dziedziniec są ogrodzone, z pozostałych kierunków park jest otwarty, a jego granice wyznaczają drogi polne. Na dziedziniec i do dworu wjazd prowadzi z szosy. Do parku wchodzi się drogą przecinającą go z dwóch kierunków: od dworu z kierunku północnego i z południa w pobliżu kościoła. Przez park przepływa rzeczka Rudzianka prowadząca wodę od jeziora w kierunku północnym. Niegdyś wody te zasilały staw parkowy. Ponadto kompozycję parku tworzą: łąka parkowa w części środkowej, otwarta na zewnątrz w kierunku północnym (na dziedziniec) i południowym (na jezioro), grupy drzew otaczające łąkę łączące się z przyległymi lasami i zadrzewieniem przy jeziorze oraz ogrody uprawne. Na polanie rosną pojedyncze drzewa oraz podrost głównie olszy i wierzby wzdłuż rowu, na grobli stawowej i grupowo w zagłębieniach terenu. Okazała zwarta grupa dębów znajduje się w części zachodniej parku pomiędzy drogą polną, a niecką stawową. Drzewa mają tu znaczne rozmiary: najgrubsze 450 i 500 cm obwodu. Tutaj znajduje się piwnica-lodownia zbudowana na planie sześciokąta. Na skraju grupy drzew od strony dziedzińca znajduje się dawna kuźnia. Po stronie południowej usytuowano magazyn paliw. W części środkowej parku przy skrzyżowaniu drogi parkowej z rowem istnieją fundamenty budynku i zbiornik betonowy prawdopodobnie dawniej związane z parkiem i stawem. Pośrednio poprzez zadrzewienie wzdłuż rowu łączące się z zadrzewieniem przybrzeżnym, park połączony jest z naturalnym zbiornikiem wodnym - jeziorem. Las otaczający park poza zabudowaniami wsi wydziela niewielkie łąki i nieużytki, które wydają się należeć do parku, zwiększając jego walory krajobrazowo-przestrzenne. W parku naliczono 27 gatunków roślin drzewiastych, w tym: drzew liściastych - 20, krzewów liściastych- 7. Naliczono ok. 200 sztuk drzew o pierśnicy powyżej 30cm. Największe rozmiary osiągają dęby, powyżej 300cm, najgrubsze 450 i 500cm. Drzewa rosną w grupach, szpalerach i pojedynczo na łące parkowej. Olsza i wierzba tworzą zadrzewienie parowe wzdłuż rowu i stawu. Wiek drzew zróżnicowany, najstarsze dęby ocenia się na ok. 200 lat, młodsze ok. 100lat. Zarośla, podszyt i zadrzewienie przywodne wyrosłe samorzutnie w sposób naturalny, są w wieku ok. 40-45 lat. Stan zdrowotny drzew dobry, niewiele jest drzew chorych i usychających. Więcej z ubytkami i uszkodzeniami mechanicznymi - wymagają zabezpieczeń. Znaleziono dwa okazy drzew o cechach pomników przyrody: dąb szypułkowy o obwodzie pnia 450cm i dąb szypułkowy o obwodzie pnia 500cm. Analiza stopnia zachowania układu zabytkowego: Porównując aktualny stan w terenie przedstawiony na planie z mapą sztabową z końca XIX wieku stwierdza się, że zespół dworski wraz z parkiem zachował się w granicach dawnych być może założenia XVIII wiecznego. W ocenie zachowania układu brak odniesienia w dokumentach źródłowych , jednakże pośrednio można wnosić, że zachowało się dawne założenie ogrodowe, na które składają się drzewostan, łąka parkowa, niecka stawowa i rów (rzeczka Rudzianka). Zarośla i naturalne zadrzewienie z ostatniego okresu zacierają pierwotny układ, zasłaniając linie widokowe i otwarte przestrzenie. Nie zachowała się budowla w części środkowej parku, której przeznaczenia dokładnie nie ustalono. Zachowała się lodownia, lecz w stanie nie nadającym się do użytkowania. Nową budowlą niezwiązaną z parkiem jest magazyn paliw (dzisiaj w ruinie). Zachował się układ przestrzenny dziedzińca czytelny na mapie z końca XIX wieku i dwór w szacie zewnętrznej z czasu ostatniego remontu dokonanego po 1945 roku. Zmniejszony został drzewostan parku, wycięto wiele drzew imponujących rozmiarów o czym świadczą pozostałe pnie. Obecnie celowe wydaje się oparcie granic parku na drogach zewnętrznych, oddzielających park od przyległych lasów i na jeziorze, poszerzając w ten sposób perspektywę i walory użytkowe obiektu. Podobnie w obszar parku włączono nieczynny cmentarz przykościelny. Budynki gospodarcze dziedzińca użytkowane są zgodnie ze swoim przeznaczeniem - nie zostały radykalnie przebudowane lub zmodernizowane w stopniu zacierającym dawny wygląd. Park otoczony jest ochroną konserwatorską z uwagi na zachowany układ przestrzenny, cenny drzewostan i naturalne krajobrazowe otoczenie. Źródło: http://www.rudna.net.pl

Pokaż widok na większej mapie