Powrót

Gralewo(Gralow)

Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o wsi Gralewo pochodzi z 1337 roku. Wówczas miało tutaj swoją siedzibę kilka rodów rycerskich. Jednak badania archeologiczne wskazują, że już w XI wieku znajdowała się tutaj osada. Leżała ona na bardzo ważnym szlaku handlowym na pograniczu Wielkopolski i Pomorza. Na przestrzeni wieków właściciele wsi często się zmieniali. W XVIII wieku wymienione zostały rody: von Schöning i von Brand. Pod koniec tego stulecia oba majątki zostały połączone. Po kilkukrotnych zmianach właścicieli dobra gralewskie trafiły w 1819 roku w posiadanie radcy J. Ch. Wilhelma Honiga. W rękach jego rodziny pozostały do stycznia 1945 roku. Folwark w Gralewie istniał już w okresie nowożytnym i składał się z około 20 budynków gospodarczych rozplanowanych w trzech założeniach o układzie prostokątnym z osobnym dziedzińcem. Niektóre budynki, z uwagi na ich konstrukcję i użyty materiał budowlany, można datować na XVIII wiek, np. stary spichlerz. Nietypowe i rozległe założenie rozdzielone było parkiem, ogrodem i sadem - zapewne ze względów bezpieczeństwa przeciwpożarowego. W skład folwarku wchodziła m. in. gorzelnia, która - podobnie jak stodoły - po 1945 roku uległa całkowitemu zniszczeniu. Parterowy dwór także został rozebrany. W 1809 r. Gralewo liczyło 561 mieszkańców w 64 zagrodach, w 1861 r. było ich już 1055, w tym dwóch Żydów. Na czele wsi stał właściciel majątku Honigów oraz gospodarz Emil Gohlke, we wsi liczącej 1021 obywateli w 1925 r oraz 913 w 1933 r. były sklepy, warsztaty i zakłady oraz dwie gospody. Gralów pozostawało dość długo niejako w cieniu dominującego tu majątku. Jego ostatni właściciele - rodzina Honig (zasłużona dla całego powiatu) gospodarowała na bardzo obszernym areale pól, pastwisk oraz lasów, którego obszar w formie gwiazdy zbiegał się właśnie w Gralewie. Rodzina była spokrewniona z innymi rodami w regionie, m.in. z Bennecke/von Klitzing z Sosen-Dzieduszyc. Dwór gralewski był jednym z najciekawszych obiektów w okolicy, niestety spłonął nazajutrz po wejściu Armii Czerwonej (31.01.1945), mieszkańcom udało się tylko w cudowny sposób uratować życie.

Pokaż widok na większej mapie